Veenweiden Krimpenerwaard

Natuur en agrarisch gebruik waren hier met elkaar in balans, maar dat veranderde door de landbouwindustrialisatie. Sterkere pompen zorgden voor droge percelen waar meer koeien konden grazen. Kunstmest, Engels raaigras en krachtvoer deden hun intrede. De productie steeg, maar het ecosysteem waarin alles met elkaar in verbinding staat, brokkelde af. Het gevolg is nu zichtbaar, een gebied dat te droog is, waarin de waterkwaliteit onvoldoende is, de bodem ‘overvoed’ en de biodiversiteit verdwenen. Om het tij te keren heeft de Provincie Zuid-Holland het voortouw genomen om vanuit het programma NNN circa 2.250 ha nieuwe natuur te realiseren in de Krimpenerwaard, gecombineerd met een bijpassend robuust en duurzaam watersysteem volgens de Kaderrichtlijnen Water en met maatregelen om bodemdaling tegen te gaan. Een prachtige opdracht voor Arcadis om te mogen werken aan deze belangrijke thema’s.

De Krimpenerwaard is een door boeren gemaakte polder en het uitgangspunt voor natuurherstel is de ontwikkeling van agrarische natuur. Dat betekent dat boeren en lokale natuurbeheerders zorgen voor de ontwikkeling en het beheer van het gebied. Dit moet dan ook haalbaar en betaalbaar zijn. De uitdaging in dit project was dat de ambitieuze planning vanuit de opdrachtgever en de tijd die het vraagt om draagvlak te creëren met elkaar schuurden. Sjaak Punt, als landschapsarchitect betrokken bij het project: “We moesten soms wat temporiseren en steeds het gezamenlijke toekomstperspectief benadrukken. Doel was om de van oudsher voorkomende veenweidenatuur terug te brengen. Deze kenmerkt zich door weidevogels, natte (schrale) graslanden en kleinschalig opgaande ruigtes en bosschages. In het vroegere landschap was er een gebruiksgradiënt van intensief naar extensief gebruik, waardoor er een grote variatie aan soorten te vinden was in een robuust ecosysteem. In het ontwerp hebben we het oude landschap vertaald naar een beheerplan dat deze oude gradiënten in zich heeft”.

Sjaak vervolgt: “Een tweede uitdaging was het budget. Omdat we een mooi nieuw natuurgebied ontwikkelden met gemeenschapsgeld, vonden wij het belangrijk dat de Krimpenerwaard ook toegankelijk werd voor wandelaars. Hier was geen apart budget voor. Om de ontsluiting toch mogelijk te maken hebben we functies gestapeld. Dat wil zeggen dat we maatregelen om de natuur te ontwikkelen, zoals het herstel van oude landscheidingskades, koppelden aan de aanleg van struinpaden. In het hele gebied komen wandelroutes, waar bezoekers de kenmerkende landschapselementen zoals de tiendwegen, linten, sloten, boezems en kades kunnen beleven. Er zijn nieuwe plankieren geplaatst, een voetveer en een houten brug. In het deelgebied Den Hoek is een nieuwe uitkijktoren voorgesteld”.

In een gebied waar nauwelijks plaats was voor verandering, hebben we samen met de provincie Zuid-Holland beweging gekregen en zo ruimte voor nieuwe natuur gecreëerd. Voor alle zes deelgebieden hebben we een gedragen, haalbaar en betaalbaar definitief ontwerp. Met het beheerplan dat er nu ligt kunnen we de natuurdoelen halen. Er is een verdienmodel voor de boeren en binnen het beschikbare budget is het gebied ook nog ontsloten voor recreanten. Door slim te combineren hebben we, als alles straks klaar is, een prachtig langeafstandswandelpad door de hele Krimpenerwaard met per polder ook weer korte wandelroutes. Wie hier over tien jaar door het gebied wandelt ziet in plaats van een eentonige groene vlakte, een kleurige bloemenzee en naast her en der grazende koeien, een levendig spektakel van weidevogels en trekvogels. Wie geluk en geduld heeft spot zelfs een otter of ringslang.